امر به معروف و نهی از منکر راه ماندگاری شریعت

به گزارش برخوارنیوز، امر به معروف و نهی از منکر از واجبات و فرایض بسیار مهم و بزرگ اسلامی به شمار می‌رود و افرادی که این فریضه بزرگ الهی را ترک می‌کنند یا در برابر آن بی‌تفاوتند گناهکار خواهند بود و کیفری سخت و سنگین در انتظار آنها است. امر به معروف و نهی از منکر نه تنها به اتفاق فقهای اسلام واجب است، بلکه اصل وجوب آن جزء ضروریات دین مبین اسلام به شمار می‌آید.

مولی‌الموحدین امیرالمؤمنین علی (ع) در حدیثی گهربار در اهمیت موضوع امر به معروف و نهی از منکر می‌فرمایند: قِوامُ الشَّریعَهِ الأمرُ بِالمَعروفِ، وَالنَّهیُ عَنِ المُنکَرِ، وإقامَهُ الحُدودِ. "پایندگى شریعت به امر به معروف و نهى از منکر و بر پاداشتن حدود [الهى] است."

در جامعه اسلامی یکی از فرائض مورد تأکید خداوند متعال و ائمه معصومین (ع) امر به معروف و نهی از منکر است تا جایی که این فریضه الهی بر عهده همه افراد نهاده شده است و فرد فرد جامعه موظف به عمل به آن هستند و کسی نمی‌تواند خود را مبرا از آن بداند.

در آیات فراوانی این مسئله تبیین و چگونگی آن بیان شده است که به برخی از آیات اشاره می‌شود.

– الَّذِینَ یتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِی الْأُمِّی الَّذِی یجِدُونَهُ مَکْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِی التَّوْرَاهِ وَالْإِنْجِیلِ یأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَینْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْکَرِ وَیحِلُّ لَهُمُ الطَّیبَاتِ وَیحَرِّمُ عَلَیهِمُ الْخَبَائِثَ … (اعراف /۱۵۷)

همانان که از این فرستاده پیامبر درس نخوانده که [نام] او را نزد خود در تورات و انجیل نوشته مى‌یابند پیروى مى‌کنند [همان پیامبرى که] آنان را به کار پسندیده فرمان مى‌دهد و از کار ناپسند باز مى‌دارد و براى آنان چیزهاى پاکیزه را حلال و چیزهاى ناپاک را بر ایشان حرام مى‌گرداند …

– نْتُمْ خَیرَ أُمَّهٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَوْ آمَنَ أَهْلُ الْکِتَابِ لَکَانَ خَیرًا لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَأَکْثَرُهُمُ الْفَاسِقُونَ. (آل‌عمران /۱۱۰)

شما بهترین امتى هستید که براى مردم پدیدار شده‌اید به کار پسندیده فرمان مى‌دهید و از کار ناپسند باز مى‌دارید و به خدا ایمان دارید و اگر اهل کتاب ایمان آورده بودند قطعاٌ برایشان بهتر بود برخى از آنان مؤمنند و[لى] بیشترشان نافرمانند.

در روایتی از پیامبر رحمت و مهربانی است که: إِذَا لَمْ یَأْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ لَمْ یَنْهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَ لَمْ یَتَّبِعُوا الْأَخْیَارَ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی سَلَّطَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ شِرَارَهُمْ فَیَدْعُوا خِیَارُهُمْ فَلَا یُسْتَجَابُ لَهُمْ. "هرگاه (مردم) امر به معروف و نهى از منکر نکنند و از نیکان خاندان من پیروى ننمایند، خداوند بدانشان را بر آنان مسلّط گرداند و نیکانشان دعا کنند امّا دعایشان مستجاب نشود."

از آیات قرآن که به دو نمونه از آن‌ها اشاره شد و روایات فراوانی که در این خصوص بیان شده است، چنین بر می‌آید که امر به معروف و نهی از منکر دارای اهمیت بسیار زیادی و همه آحاد جامعه اعم از دولتمردان و عموم مردم را شامل می‌شود.

در مسئله امر به معروف و نهی از منکر دانشتن نکات زیر ضروری است:

۱- وجوب امر به معروف و نهی از منکر از بدیهیات است و کسی از مسلمانان در آن شک نکرده است.

۲- وجوب این دو فریضه در همه ادیان الهی بوده و امت‌های گذشته نیز بدان مکلف بوده‌اند.

۳- امر به معروف و نهی از منکر از شئون پیامبری است.

۴- ترک امر به معروف و نهی از منکر علت نابودی جوامع گذشته بوده است.

۵- امر به معروف و نهی از منکر از حقوق متقابل مسلمانان است و افراد جامعه اسلامی در برابر آن مسئولند.

۶- زنان نیز مکلف به امر به معروف و نهی از منکر هستند.

۷- امر به معروف و نهی از منکر نیازمند کسب قدرت است.

حجت‌الاسلام جابر انصاری کارشناس مسائل دینی ضمن اشاره به این نکته که گاهی بخاطر استفاده از شیوه‌های نادرست امر به معروف و نهی از منکر به اسلام و دین ضربه وارده شده است معتقد است نسبت به امر به معروف بد عمل شده است.

وی اظهار می‌دارد: حساسیت جامعه نسبت به فسخ و فجور و گناه کم شده است و لازمه حکومت اسلامی سفارش مؤمنین به معروف و بازداشتن آن‌ها از منکرات است ولی این خود مقدمات و شرایط خود را می‌خواهد و استفاده از شیوه‌های نامناسب و بدسلیقه‌گی‌ها در این خصوص می‌تواند اثرات مخرب زیادی به همراه داشته باشد.

این کارشناس دینی در مورد بدحجابی بعضی از خانم‌ها گفت: بعضی از خانم‌ها ممکن است التزام لازم جهت حفظ حجاب کامل اسلامی را نداشته باشند و این از ذهنیت و تفکر نادرست آن‌ها نسبت به مسئله حجاب نشأت می‌گیرد در حالی که بیشتر آن‌ها افرادی معتقد به اسلام و دوستدار اهل‌بیت هستند.

انصاری تأکید کرد عموم مردم حق استفاده از قوه قهریه یا اقدامات عملی در این خصوص رو ندارند و تنها می‌بایست از شیوه لسانی آن هم با زبان نرم و شیرین استفاده نمایند.

وی حتی معتقد است قبل از شیوه لسانی امر به معروف و نهی از منکر می‌توان از روش اخم به گناه استفاده کرد. در این روش تنها با نگاه اعتراض‌گونه به فرد می‌توان او را آگاه ساخت.

حجت‌الاسلام انصاری تصریح کرد: هیچگاه نباید به مظهر گناه بی‌تفاوت بود و وظیفه همه امت اسلامی است که آمر به معروف و ناهی از منکر باشند که در چنین حالتی مدینه فاضله‌ای که مد نظر اسلام است تحقق می‌یابد.  

 وی با اشاره به پیمان‌شکنی مردم کوفه بیان داشت: در حالی‌که ۱۲ هزار نفر از مردم کوفه برای امام حسین (ع) نامه نوشتند و با ایشان بیعت کردند ولی مغلوب و مرعوب ابن زیاد با تعداد ۱۲ نفر همراه شدند.

انصاری ادامه داد: اگر در آن زمان مردم با آن تعداد کثیر، هر کدام آمر به معروف بودند و در مقابل ابن زیاد می‌ایستادند و یکدیگر را تشویق به مقاومت و ایستادگی می‌کردند هیچ‌گاه سر امام حسین (ع) بر سر نیزه قرار نمی‌گرفت و تاریخ اسلام به گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد./ انتهای پیام